Ik ben toch naar Domburg gegaan, gisteren. Ook al dacht ik niet dat ik het dat ging doen.
Het was ook echt een avontuur, want ik kende Domburg niet. Ik wist dus ook niet hoe toeristisch het er is. Of dat het gisteren heel toevallig de Dag van de Duitse Eenheid was, die gevierd wordt daar naar Zeeland af te reizen.
Of dat je buiten het dorp moet parkeren, bij de molen. Niet zo maar een molen … zie verderop.
Of dat niemand anders in Domburg gisteren voor Mondriaan en Toorop en zeker niet voor Van Heemskerck kwam.
Iemand moet de enige zijn, he.
Iedereen op naar Domburg
Maar, lieve kunstliefhebbers en ook alle niet-kunstliefhebbers die wel op zoek zijn naar creativiteit, inspiratie en verhalen, ik denk toch dat ik niet de enige blijf deze herfst.
Ten eerste vanwege de tentoontstelling van Jozef Posenaer, iemand die jaren lang in Domburg schilderde. Ten tweede omdat Posenaer lang niet de enige was die in Domburg verbleef en er schilderde. Want daar schilderden ook Toorop (vader/dochter), Mondriaan en Van Heemskerck en vele anderen. Er is een reden dat de vuurturen, de kerk, de molen en de ‘dansende bomen’ zo vaak terugkeren.
Als die kunstenaars allemaal jaren lang maandenlang in 1 dorp rondhangen, inspireert de omgeving hen en zij elkaar. Fascinerend.
Er is een rondleiding waarop je het werk van Posenaer terug kunt vinden, 2,50 bij het museum. De tentoonstelling is er tot 14 december.
Ik vond het mooi maar het grijpt me minder dan wat ik van de week in Laren zag. Het is me misschien net iets te romantisch. Ik weet het niet precies.
(ik zag overigens wel dat sommig werk nog te koop is! wie wist dat je beroemde kunst gewoon kon kopen en aan de muur hangen?!)
Ik heb hieronder wat info staan, maar nog even opsommend: als je naar Domburg gaat, voor 14 december en misschien als tip ook buiten de (Duitse) schoolvakanties, kun je dus
- De Possenaerrondleiding doen (bij het museum te koop);
- De Mondriaan/Toorop rondleiding doen (boekje);
- De gratis online Mondriaanroute volgen.
Kunstenaars bij elkaar
Dat idee van kunstenaars samen op 1 plek is zo fascinerend dat het Marie Tak van Poortvliet Museum Domburg (MTVP in de volksmond) misschien op een andere plek wordt gebouwd, las ik, en uitgebreid wordt naar een breder thema van ‘kunstenaarskolonies’. Hoewel het boekje waarin ik dat las vrij oud is dus het zou kunnen dat dit oude plannen zijn. Er is wel een website … dus wie weet. Het concept van kunstenaarskolonieen is een fascinerend thema, dat ook al in Singer aan de orde kwam.
Je kunt je goed voorstellen dat het zo werkt, kunstenaars op 1 plek met elkaar die elkaar inspireren. In alle verhalen over Van Gogh, Cezanne, Gauguin, Picasso speelt de manier waarop ze elkaar inspireerden en graag naar vaste plekken gingen (Arles, Parijs) ook een rol.
Was er maar iets van een bloggerskolonie. Of eigenlijk heeft dat wel bestaan, realiseer ik me nu, online. Ik heb het meegemaakt toen de kern van twitterchat #blogpraat zo veel blogde – dagelijks – dat we ons allemaal door elkaar lieten inspireren en naar elkaar verwezen. Ik zou even moeten gaan zoeken op dit blog om het te vinden. Maar het is toch anders dan al die kunstenaarskringen waar je wel eens over leest, zoals die van de Kröller-möllers of van Van Holst etc.
Hoe dan ook: er is een prachtig boekje te koop in het museum, en vast ook bij de VVV, met daarin een verhaal over Mondriaan en (Jan) Toorop en de andere kunstenaars die in Domburg verbleven en een route die je kunt volgen door het dorp. Je kunt het ook online bestellen, zag ik.
Niet alles is online te vinden
Wat in ieder geval antwoord geeft op de vraag waarom er toch weinig online te vinden is over – bijvoorbeeld – Jacoba van Heemskerck: het staat allemaal in boekjes. Niet-digitale boekjes. Inclusief foto’s van werken die je niet online kunt vinden. En foto’s van de kunstenaars zelf.
We zijn geneigd te denken (althans ik) dat alles online te vinden is. Een domme fout: niets is minder waar. De meest waardevolle informatie is nog steeds verborgen, in archieven en in niet-gedigitaliseerde boeken. Geen idee of dat goed of slecht is. Ik ben geneigd te denken dat het jammer is, maar aan de andere kant, als alles digitaal was geweest was het allemaal in de LLM’s van grote veel te rijke partijen terecht gekomen zonder vergoeding en excuses. Dus tsja. Misschien is het goed dat het nog niet digitaal is? Maar dat wel gaat worden?
En wat kunstwerken betreft is het meeste gewoon ergens in een archief belandt. En dat kunnen we alleen zien als iemand bereid is er een video van te maken (dank, Kunstmuseum!) of een expositie te organiseren:
Parkeren bij Mondriaan’s molen
Ik heb het heerlijk gehad gisteren. Ik kwam er achter dat de molen waar ik zo achteloos naast geparkeerd had, dé molen is van Mondriaan. Dat weet je niet, want er staat geen mooi groot bord bij. Er staat uberhaupt geen bord bij. Het zal ongetwijfeld te veel geld kosten. En mogelijk sluit het niet echt aan bij de huidige groep toeristen die Domburg weet te vinden.
Dat is ook zo bij de kerk van Mondriaan: er staat nu een enorme boom voor de voorkant van de kerk die Mondriaan en anderen schilderden. Ik snap op zich wel dat de kerkgemeenschap en/of de gemeente het niet zo belangrijk vinden om dat beroemde aangezicht in stand te houden. Het gaat in Domburg vooral om het strand, geloof ik.
Niet om het een of ander, maar die kerk was enorm belangrijk in Mondriaans werk. Hier vind je er meer informatie over en zie je hoe hij van figuratief naar een abstracte versie ging. Ik weet niet of zoiets er toe moet leiden dat je een boom weghaalt of niet plant. Misschien?
Het Marie Tak museum is ook een beroemde plek, waar Toorop en Mondriaan en Van Heemskerck en anderen jaren lang exposities organiseerden. Maar het museum is alleen te bereiken via een gek steegje midden in de winkelstraat over een vaag paadje waarvan je je afvraagt of je goed zit. Het is helemaal ingesloten door huizen en is duidelijk niet zo belangrijk voor de gemeente. En dat terwijl het gebouw op precies dezelfde plek staat als toen al die beroemde schilders er exposeerden. Het ziet er ook nog steeds zo uit als toen (al is het geloof ik opnieuw opgebouwd ooit).
Ik heb niet zoveel tijd in Domburg rondgelopen als had gekund, ook omdat het regende en ik geen regenjas bij me had. Dus misschien moet ik nog eens terug.
Ik ben wel naar de ‘dansende bomen’ geweest. Op het landgoed Walcheren Manteling, waar ook het Terra Maris natuurmuseum ligt. Het landgoed ligt een stuk buiten het dorp (ik ging onsportief met de auto). Als je vanaf de parkeerplaats richting het strand loopt, komt je langs de 200 jaar oude eikebomen die ook die schilders meer dan 100 jaar geleden al bekeken. Ze zijn al mooi op zichzelf. Maar mooier is nog als je weet wat Jacoba van Heemskerck er van maakte. En Posenaer.
Ik weet het niet zeker, maar volgens mij heb ik een variant hiervan gezien in Singer van de week. Reden dat ik nog een keertje terug ga, binnenkort.
Er is ook nog een veel geschilderde vuurtoren in de buurt, maar die heb ik overgeslagen.
Je kunt alle plekken die met Mondriaan verbonden zijn ook online vinden, op de website van de Mondriaanroute, waaronder Domburg. Misschien moet ik dat maar als avontuur gaan oppakken de komende weken. Of misschien moet ik mijn eigen Van Heemskerckroute maken 😉
Online informatie over fysieke plekken
Wat me bezig houdt is het gebrek aan informatie over de historie van al die plekken. Waarom er zo weinig mee gebeurt. Voor iemand als ik die ooit een boek schreef over de vraag hoe je online informatie over plekken verbindt met fysieke informatie over plekken, is het niet goed te begrijpen.
Het is een beetje een obsessie van me, realiseer ik me. Ik vind het altijd leuk om naar plekken te gaan en dat meer te weten over wat die plekken betekenen en wat er is gebeurd in het verleden.
Maar wat Domburg betreft: het lijkt me toch dat ook stranddagjesmensen die savonds of voor de lunch de winkelstraat induiken of parkeren naast die molen het leuk zouden vinden om dit allemaal te weten. Hoe moeten ze anders weten wat er bijzonder is aan die plekken? Je kunt niet gaan zoeken naar hetgeen je niet weet dat je niet weet.
Als er grote borden staan met informatie die is afgestemd op de doelgroep, kan ik me voorstellen dat het mensen iets extra’s geeft. Het zal niet iedereen interesseren, maar het zal ze in ieder geval het gevoel geven dat ze de goede keuze hebben gemaakt door naar Domburg te gaan. Ik denk ook dat het hun gevoel voor die Domburg verdiept en bestendigt. En dat het ze in het beste geval nieuwsgierig maakt, iets doet opzoeken online, het museum doet bezoeken of een route doet lopen. Allemaal goed voor Domburg.
(ik wist eigenlijk niet dat dit mijn persoonlijke obsessie is die al heel lang geleden is begonnen. Ik heb er ook over geblogd, toen ik dat boek schreef in 2014, vanuit Istanbul. Maar toen dacht ik er al jaren over na. Je zou denken dat ik gemaakt ben voor augmented reality en gekke brillen die online informatie tonen over de fysieke wereld om je heen 😉 Gek genoeg is dat niet zo.
Lessons learned
Tot zo ver dit avontuur. Rest de vraag wat we kunnen leren van Mondriaan en Van Heemskerck.
Dat is, denk ik, dat je de wereld niet hoeft te zien zoals anderen. Dat ‘hoe iets is’ allemaal afhangt van je perspectief. Dat een molen rood kan zijn ook al is hij in werkelijkheid groen en met meer raampjes. En een beetje somber. Maar dat hoef je niet zo te zien. Je kunt hem weergeven zoals je wilt.
Zo is het ook met ons, met ons leven. We kunnen het nemen zoals het komt. Of we kunnen proberen om er onze eigen draai aan te geven, voor zover het leven dat toelaat.
En zo is het met kunst een met dit blog: je kunt de wereld weergeven zoals je wilt. Om zo te verkennen hoe de wereld is. En hoe je jezelf daartoe verhoudt.
191/1000
- Op avontuur in Domburg - 4 oktober 2025
- Op avontuur - 2 oktober 2025
- Museumleeftijd - 30 september 2025
Ontdek meer van Elja Daae
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Geef een reactie