Vandaag was ik in het Van Gogh Museum. Hele ervaring. Plus twee podcasts over Van Gogh en het museum geluisterd. Dus. Ask me anything!
Narratief
Ik weet nog niet wat ik er bij voel, bij het museum. Niet de opwinding die ik had van sommige van de museumbezoeken van de afgelopen maand of de verbazing van andere schilderijen die ik de afgelopen tijd in het echt zag.
Ik denk dat het komt omdat het narratief over Van Gogh en zijn plek in de schilderskunst dat ik in mijn hoofd heb, niet helemaal klopt met het narratief dat in het museum wordt geschetst. Te romantisch. En op een bepaalde manier ook te nauw, als je kijkt naar het effect van Van Gogh op de hedendaagse kunst. Het romantiseren van het leven gaat boven het uitleggen van het bijzondere van de kunst.
Ik snap wel dat je moet kiezen. En dat je kiest voor wat kunst het meest toegankelijk maakt. Dat is aardig gelukt.
Overweldigend
Misschien zitten we er te dicht op, als Nederlanders. Hoewel er niet veel Nederlanders te vinden zijn in het Van Gogh museum, anders dan de suppoosten, de informatiebalie, de audiotourbalie en de museumwinkels.
“Ik ben de enige Nederlander hier vandaag!”, grapte ik, toen de meneer van de audio guides mijn apparaat op Nederlands zette. “Dat zou kunnen.”, zei hij. En hij meende het.
Het is een populair museum.
Understatement.
Ik voelde me een beetje overweldigd, in het museum. Ik zat bij de eerste 30 mensen die het museum in gingen, op een maandagochtend. Maar tegen de tijd dat ik klaar was om naar de schilderijen te gaan kijken, was het bij de start van het museum (zelfportretten) al zo druk dat ik maar door liep naar de volgende verdieping.
De vriendelijke suppoost bij de tijdelijke tentoonstelling over Vincent’s vrienden in Arles, die mij twee keer voorbij zag komen omdat ik nog een keer naar het portret van de baby wilde kijken, zei dat het nog erg rustig was. “Over een uur wordt het echt druk”, zei hij (een uur of 11 dus).
Intessant feitje: wist je dat het Van Gogh museum is ontstaan uit de collectie van Theo van Gogh en zijn nazaten? Omdat Vincent zijn werk beschouwde als eigendom van Theo, omdat die hem de 10 jaar dat zijn schildercarriere uiteindelijk duurde financieel onderhield? En dat de weduwe van Theo, nadat hij overleed aan Syffilis, alles op alles zette om de collectie van honderden schilderijen en natuurlijk Vincent zelf beroemd te maken? Heb ik geleerd in deze podcastserie. Gemaakt door het museum, dus misschien ook weer lichtelijk romantisch, maar wel heel interessant.
In het echt
Er waren ook hoogtepunten natuurlijk. Ik zag ooit starry night in het MoMa in New York – heueueueueueullll lang geleden – en weet nog dat ik dacht: in het echt is het heel anders!
Beroemde schilderijen in het echt zien is iets geks. De amandelbloesem is veel en veel blauwer dan ik wist; de zonnebloemen blijken vooral zo mooi te zijn vanwege de textuur van de uitgebloeide zonnebloemen; in de aardappeleters vielen me opeens op dat er twee theepotten zijn en nog wat andere details die je niet goed ziet op foto’s; en het huis in Arles was nog geler dan ik dacht.
Romantiseren
Dus waar zat het hem dan in? Wat was het romantische waar ik me ongemakkelijk bij voelde?
Er wordt doordacht gesproken over Van Gogh’s mentale toestand, dat vond ik mooi. Maar wat bijvoorbeeld de situatie was in het ‘ziekenhuis’, hoe het daar echt was, dat zag je niet. Misschien een beetje bij het schilderij van de korenmaaier, dat Van Gogh schilderde zonder tralies, terwijl hij het door de tralies zag. Vanuit die kamer, ja.
Misschien is het vooral door dat bezoek aan de inrichting dat ik zo heftig vond. Het is net alsof ze er niet te veel aandacht aan willen besteden. Het wordt wel genoemd, maar niet heel expliciet.
Of misschien heb ik het mis. Het is een beetje verwarrend, want hij lag in een ziekenhuis (vanwege dat oor), en ook in die inrichting die volgens het verhaal vrijwillig was. Maar volgens mij was die niet vrijwillig toen de buren samensspanden om hem op te laten nemen. Hij gedroeg zich vreemd dus het is wel begrijpelijk.
Maar ergens missen er wat details. Net als de tijdlijnen die in het museum her en der hangen, daar missen dingen op lijkt het. Misschien omdat het allemaal te ingwikkeld wordt als je alles er op zet.
In het Van Gogh Museum hadden ze een affiche van het ‘ziekenhuis’.
Ik vond de werkelijkheid toch wat somberder. Vooral die tralies. En die enge kamer met martelwerktuigen en badkuipen. Brrr.
Misschien is het logisch. Het museum is er voor de collectie van de familie Van Gogh. Gestart door de familie. Het is bijzonder en uniek en natuurlijk wil je de mooie kanten belichten. Zoals de mentale toestand van Van Gogh, die een beetje gerelativeerd wordt. Misschien terecht. Misschien ook niet? Geen idee.
Ik ben geen Van Gogh expert (en daarover gesproken, dit is ook een interessante podcast, van dé expert die geinterviewd wordt door een schilder. Fascinerende details en een doordacht verhaal). En ik heb de brieven van de broers Van Gogh niet gelezen. Ik weet er niet genoeg van.
Maar het thema: wat kun en moet je nu vertellen over kunst in een museum, dat blijft een interessant thema. Hoe meer je weet, hoe meer je je afvraagt, hoe meer je wilt weten als je in het museum bent.
Of misschien ben ik de enige.
Arme musea. ‘Had Elja maar een baan.’, je hoort het ze denken. 🙂
219/1000
PS Ik kwam twee interessante podcastformats tegen, in mijn zoektocht naar podcasts over Van Gogh. Eentje was van een willekeurige kunstliefhebber die gewoon zijn verhaal over schilderijen uit een museum was gaan inspreken. Hij was maar tot twee afleveringen van 18 seconden gekomen, dus het was niet zo’n succes. Maar wel een leuk idee. De ander is een echte podcast die ik nog moet luisteren, waar iemand die kennelijk verstand heeft van kunst ook meer verteld over een kunstwerk, maar ook nietsvermoeiende bezoekers in het museum interviewt die naar het kunstwerk staan te kijken. Ook een mooie manier om echt alles over een schilderij en de context te kunnen vertellen – al die info die je vaak mist op het kaartje bij het kunstwerk.
- Hoe meer je ziet, hoe meer je wilt weten - 10 november 2025
- AI-politieagent - 7 november 2025
- Mijn eigen verhaal - 6 november 2025
Ontdek meer van Elja Daae
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Geef een reactie