I
k kan niet zeggen dat ik nou zoveel in het Turkse leven verkeer. Maar er is iets in deze maatschappij waar ik veel over nadenk, de laatste tijd.
Dat zit zo: als je goed verdient heb je bij alles wat je doet mensen om je heen die iets voor je doen. Chauffeurs. Kappers-assistenten-assistenten. Hulp in de huishouding, en niet alleen mensen die schoonmaken. Nannies, koks, huishoudsters, tuinmannen.
Als je, zoals ik vandaag, je zoontje aflevert op school staan er 4 mensen klaar om hem te helpen uit te stappen.
En hem te helpen om het schoolterrein op te gaan. Ze doen dat ook voor alle kinderen die met schoolbusjes aankomen. Ieder busje heeft bovendien naast een chauffeur een begeleidster die de kinderen in en uit de bus helpt en zorgt dat ze hun riemen aan hebben.
Er is overal beveiliging. Scholen, wooncomplexen, bedrijven hebben allemaal beveiliging. Maar vaste mensen. Mensen die je leert kennen omdat ze er altijd zijn en alles weten over wat er gebeurt binnen zo’n organisatie, iedereen kennen, weten wat waar naar toe moet, wie naar binnen en naar buiten gaat.
Het is hun business om dat te weten. Het is persoonlijk. Ze kennen alle chauffeurs, ze weten hoe je het snelst een pakketje of een brief kunt laten bezorgen, hoe je aan een taxi komt (ook als het regent en er zijn er weinig).
De kapper (ehm, stylist) heeft allemaal senior en junior kappers en die hebben allemaal weer assistenten. Die geven dingen aan en zetten klaar en vegen en zo. Zelfs de föhn-assistent heeft een assistent. Geen grapje. F. was laatst naar de kapper en stelde vast dat een van de vrouwelijke klanten 5 mensen om zich heen had die met haar haar en haar handen en haar voeten bezig waren. Zij zijn niet alleen in de business van styling. Maar ook in de business van pampering.
Mensen met geld en/of status hebben een chauffeur.
En die chauffeurs zijn belangrijk. Want die weten precies hoe je ergens komt, wat de regels zijn, waar je kunt parkeren, wat er in de stad of de wijk gaande is, ze kennen veel mensen, ze weten veel. Soms zijn ze ook degenen die de kinderen naar school brengen iedere dag en ophalen. Ze zijn betrouwbaar en bezorgd. En discreet. En belangrijk voor de mensen waarvoor ze werken.
Op onze compound is een man, een hele aardige, sympathieke en intelligente man die mensen de hele dag heen en weer rijdt. De gebouwen zijn op een heuvel gebouwd en je kunt eigenlijk, als je bovenaan woont, alleen met een auto bij je appartement komen. Dan bel je de service-auto en die rijdt je dan heen en weer. Hij rijdt ook de kinderen die uit school komen en door de schoolbus bij de security gate worden afgeleverd heen en weer. Hij weet precies waar iedereen woont (ruim 200 gezinnen in 20 gebouwen). Hij doet dat iedere dag, de hele dag door. En hij is altijd vriendelijk en altijd vrolijk. Go figure.
Ander voorbeeld: de inzamelaars.
Je komt hier overal mensen tegen die een soort hele grote zakken op wagentjes trekken. Een soort grote steekkarren met een soort grote afvalzakken, van het formaat bouwafval. Ze verzamelen materialen waar ze geld mee kunnen verdienen. Ijzer, karton, blikjes (ik kan het nooit precies zien). Het is vies, afbeulend, smerig, keihard fysiek werk.
Maar niemand vindt het laag werk. Het wordt stilletjes geaccepteerd. Er is in mijn buurt een meisje van een jaar of 18 dat met haar familie spullen inzamelt. Zij trekt zo’n kar. Ze past tien keer in die zak die ze meesleept. Ze ziet er altijd prachtig uit, mooie zwierige rokken, een mooie band in haar haar. Dat bedoel ik. Ze is en heeft trots. Het zal lijkt me niet haar droombestaan zijn. Maar ze doet het met trots. En ze werkt hard. En ze ziet er schoon uit. Ik, ik zie er na een dag stoeien met de kinderen al niet meer schoon uit. Maar zij ziet er altijd netjes en leuk uit als ik haar zie, met die enorme steekkar.
Vandaag zag ik een drager. Echt, een drager. Iemand die een grote rieten mand op zijn rug heeft en mensen die op de markt fruit en groenten kopen helpt om hun spullen te vervoeren. Hij liep achter een dame aan onze compound op. Hij was dus al een hele tijd aan het lopen. Het was vandaag tegen de 30 graden, denk ik. Ze waren komen lopen van de markt, 10 minuten verderop. En de mand zag er heel zwaar uit.
Het is lastig om daar dan naar te kijken en niet te denken “Belachelijk! Hoe kan ze!”. Maar eigenlijk is dat stom. Arrogant misschien zelfs.
In Amerika had je ontzettend veel mensen in functies die heel overbodig leken.
Het land leek vergeven van de lage functies. Waar je nauwelijks opleiding voor nodig had. En nauwelijks voor betaald kreeg. Het leek meer vulling. Heel veel ‘security’ personeel, mensen die de deur openhielden, mensen die de straat voor een gebouw aanveegden, opruimers etc. Maar altijd bozig. Machteloos maar bezig met macht. Deden vaak hun best om je te laten voelen dat zij macht hadden. De macht om je het vliegveld binnen te laten, de macht om je paspoort een speciale aantekening te geven, de macht om identificatie te vragen, de macht om je te sommeren de andere deur te gebruiken, etc. Chagrijnig.
De Amerikaanse Droom, hoe sterk ook, was een onvoldoende sterk wondermiddel voor mensen in die functies. Heel begrijpelijk, op zich. Want niemand vond wat ze deden belangrijk of had er respect voor. Ik ook niet.
Maar hier ligt dat toch heel anders, lijkt het.
Gelijkwaardig? Minderwaardig? Waar zit dat in?
Niet dat het nou allemaal zo ideaal is of zo of zo idyllisch.
Maar wat ik bedoel is, dat het persoonlijk is, zo’n dienstverband, hier. Dat mensen er trots op zijn, op hun werk. Zich verantwoordelijk voelen. En ik denk ook dat ze gewaardeerd worden. Dat iedereen weet dat iedereen van iedereen afhankelijk is. Dat al het werk belangrijk werk is.
Ik zeg niet dat iedereen juichend zijn werk doet. Maar mensen doen werk dat wij in Nederland misschien als minderwaardig zouden zien en ze ervaren dat niet als minderwaardig. Of althans, ze lijken het niet zo te ervaren. En daarom ervaren anderen dat ook niet zo.
Althans, dat denk ik. Dat het zo zit.
Iemand had het over de Turkse Droom. Dat mensen geloven dat je met hard werken ook zo succesvol kunt worden en kunt bereiken wat je werkgever of je klant heeft. En daarom hard werken in functies die lager op de sociale ladder staan. Beetje zoals de Amerikaanse Droom. Ik weet niet of dat zo is. Maar ik weet wel dat er iets wezenlijk anders is in de manier waarop de maatschappij in elkaar zit en hoe mensen kijken naar relaties en verhoudingen.
In Nederland wordt je natuurlijk opgevoed met het idee dat niemand minder is dan iemand anders. En dat is ook zo. Niemand is minder waard dan een ander. Maar de vraag is of we dat echt zo voelen he, dat we niet minder zijn.
Steeds vaker realiseer ik me dat dienstbaar zijn, je werk in het teken kunnen stellen van een ander, een teken is van kracht. En dat zie ik heel veel hier. Voor zover ik het in kan schatten als totale buitenstaander die niet eens de taal spreekt. Maar ik zie heel veel kracht.
- Ik schrijf nog steeds - 1 december 2023
- Verliefd op je AI - 24 oktober 2023
- Blog je nog? - 2 oktober 2023
Wat een ontzettend mooie, rake blog.
Ik heb ‘m al 2x gelezen!
Fijn weekend.
Marloes
Zo leuk om te horen Marloes. Zoals Caro weet vroeg ik me af waarom ik geen comments kreeg. Ik was een beetje bang dat ik niet had weten uit te leggen wat ik bedoelde terwijl ik zelden zoveel nadenk over een artikel als over dit artikel! Dank ook voor het #lichtpuntje….!!
Wat een prachtig blog. Om over na te denken!
En dat doe ik, want ik had het gisteren al gelezen en nu weer even hier terug. Zeer waardevol ook de reactie van Carolien. Was eerlijk gezegd erg benieuwd of zij zich hierin zou herkennen en zie nu haar reactie.
Op een of andere manier word ik blij van deze vorm van dienstbaarheid. Het stemt me hoopvol. Zo kan het dus ook.
Ja eens, zo blij met Caroliens reactie. Ik vroeg me echt al af: heb ik het mis? Heb ik het niet goed kunnen uitleggen? Komt het anders over dan ik het bedoelde! Dus voor mij erg waardevol om jouw comment te mogen lezen…!
Ik zit echt te genieten van hoeveel ik teruglees Elja, van wat ik herken, en waar jij vingers op legt terwijl je er nog relatief kort bent.
Ik schreef net op Google plus:
“Spijker op veel koppen relaas van Elja Daae over de kracht van de Turkse community-mentaliteit en vanzelfsprekende dienstbaarheid als meerwaarde, in plaats van minder-waardig”.
Ook toen ik de taal nog niet sprak ervoer ik een zekere geborgenheid op straat, in de samenleving, er is meer collectief besef dan wat ik in ieder geval zelf hier in het Westen en in Nederland ervaar, waar a) alles veel individualistischer is dan in Turkije en b) er erg veel respect is voor wie dan ook met welke werkzaamheden dan ook. O, er is ook wel veel rang en pik orde binnen bepaalde bedrijven hoor en dus heus ook wel ‘status’ issues, maar in het publiek leven inderdaad veel minder. Er zijn heus ook snobs, ik noemde die altijd “Nieuw Geld”.
Toen ik zelf ook werkte hadden wij ook een poetsvrouw, die zich allesbehalve minderwaardig opstelde en na even wennen was dat een hele verademing. Ik heb daarbij veel afgekeken van mijn schoonmoeder want eerst vond ik het helemaal niet kunnen, een poetsvrouw. Veel Turkse gezinnen die ik kende hadden wel een of andere tante of niet-familielid een soort van geadopteerd. al of niet in huis, voor een soort barter van kost en inwoning met soms afhankelijk van de taakjes ook gewoon een salaris erbij. Want sociale voorzieningen zoals we die hier kennen (denkelijk binnenkort kenden) hebben ze nooit gehad in Turkije. Dus elkaar helpen is de gewoonste zaak van de wereld.
En wat gaaf dat je de foto’s gebruikt hebt, ik moest wel even slikken toen ik mijn naam zo prominent zag staan 😉
Ja ik was zo blij met je mail en met je foto’s! Ik was echt aan het twijfelen: misschien heb ik het verkeerd uitgedrukt…het is niet idealistisch of veroordelend of wat dan ook bedoeld. OK, misschien een tikkeltje romantiserend. Maar ook iets dat ik als echte buitenstaander signaleer. En iets heel positiefs vind.
Net was ik uit eten en dan wordt er zo hard gewerkt door het personeel (dit was geen fancy schmanzy tent maar een leuk normaal vistentje in Arnavutköy). Ze rennen letterlijk door het restaurant om alles in orde te maken. Dat geeft toch wel een heel andere ervaring dan zo’n sjokkende ober of een serveerster die je compleet negeert….Omdat je blij mag zijn dat je er mag eten. Of zoiets (nooit begrepen hoe dat toch zit).
Alsof het voor hen een compliment is dat jij er voor kiest om daar te eten. En laten we wel wezen, zo is het toch eigenlijk met iedere business????!!
Anyway. Dankjewel!!!