Met de hoop dat jullie niet gek worden van mijn geklaag en gezeur, moet ik het toch even van me afschrijven vandaag. Dat ik het maar lastig vind, deze verandering. Verhuizen. Er is zoveel aan de VS waar ik niet aan kon wennen, maar klaarblijkelijk toch vooral ook veel waarvan ik maar lastig afscheid kan nemen. Gek he.
Toen ik hier aankwam in juli 2009 had ik het ook heel moeilijk. Ik kende niemand, had geen baan, wel twee kinderen thuis, man aan het werk, en een enorm tijdsverschil met Nederland waardoor bellen met vrienden en familie moeilijk was. Eenzaamheid is niet leuk. Wel de reden dat ik Twitter ontdekte! Dus je ziet dat er mooie dingen uit voort kunnen komen (*in hoofd en hart prent dat er altijd nieuwe deuren openen*).
Cultuurschok: aanpassen aan een nieuwe cultuur
Ik weet niet of jullie bekend zijn met het fenomeen cultuurschok? Dat is een term die doelt op de fases die iemand doormaakt als hij/zij naar het buitenland verhuist. Anders dan mensen misschien denken, is dit een verschijnsel waar heel veel onderzoek naar is gedaan. Nu ik twee keer door die cultuurschock ben heengegaan kan ik beamen dat het klopt.
[Zie afbeelding links, op de bijbehorende pagina staan goede tips over hoe je hiermee om moet gaan. Net als de link verderop, gericht op studenten die in het buitenland gaan studeren.]
Cultuur is grotendeels onzichtbaar
‘Cultuur’ heeft enorme impact op je. Je eigen cultuur, en andere culturen. Ze zeggen dat wat wij ‘cultuur’ noemen maar voor 10% of zo zichtbaar is (denk aan hoe een land er uit ziet, en de taal die gesproken wordt). De rest zit, net als een ijsberg, onder oppervlakte. Zie ook deze presentatie (die ik vond door ‘cultuurschok fases’ te googlen). Prachtig plaatje (slide 4) dat goed laat zien dat cultuur maar gedeeltelijk zichtbaar is. De internationaal gerenommeerde expert op dit gebied is overigens een Nederlander, Geert Hofstede.
Dat betekent ook dat je je er niet bewust van bent. Pas als je gedwongen wordt je aan te passen aan een andere cultuur, merk je dat je allerlei aannames hebt, dingen normaal vindt, bepaalde waarden hebt. Wij, de moderne Nederlandse mens, vinden het belangrijk om te denken dat we allemaal individuen zijn. En dat is ook zo – alleen zijn we in heeeeeeel veel dingen hetzelfde, zonder dat we het weten. Onze cultuur heeft een enorme impact op wat we denken en voelen, ondanks dat we individuen zijn delen we een heleboel waarden en overtuigingen.
De VS is echt HEEL anders
Toen ik een tijdje in de VS was, greep het verschil me enorm aan (geheel overeenkomstig de fasen van cultuurschok). Wat het opvallendst was, was dat je denkt dat je dit land begrijpt, als je hier aankomt. Je kent het van de televisie. Het ziet er Westers uit. Je spreekt de taal. Je kent de producten (hamburgers, bijvoorbeeld) en de merken (Starbucks). Dus het lijkt hetzelfde, het lijkt bekend.
Niets is minder waar. Net als andere landen, is dit een land met een historie die nog iedere dag het dagelijkse leven maar vooral het denken en voelen beïnvloedt. Als je hier een tijdje woont, krijg je dat gevoel van alienation. Je kunt er niet de vinger opleggen, maar iets is raciaal anders. Ik vind zelfs dat het verschil tussen Nederland en Hongarije minder groot is dan het verschil tussen Nederland en de VS! Zou je niet denken he? Nu, 3 jaar later, denk ik dat het iets te maken heeft met de socialistische waarden waar Europa op gestoeld is.
Anyway.
Thuis is…
Hoe verloren en eenzaam en gedesorienteerd ik me toen voelde, zo thuis voel ik me nu. Thuis is: je vrienden, je community, je buurt, de route die je iedere dag wandelt om naar school of naar je werk of naar de winkel te komen. Thuis is weten waar je moet zijn in de supermarkt om biologische eieren of de Nutella of de pijnboompitten te vinden (producten die altijd een beetje verstopt zijn).
De kloof
Er is nog een element aan dit soort ‘expatriation’, uitzending, dat het proces van afscheid nemen van de ene en integreren in de andere cultuur lastig maakt. Vaak is het zo dat de ‘expat’, degene die door zijn/haar werkgever wordt uitgezonden, al bezig is met de nieuwe baan. En daarmee met de nieuwe cultuur. Terwijl de ‘expatpartner’ (ondergetekende) nog bezig is met de huidige/oude cultuur.
Wat dan gebeurt, is dat beide partners in andere fases van die cultuurschok terecht komen. In ons geval is een van ons al helemaal in de zgn. honeymoon fase (Istanbul is fantastisch! Wat een wereldstad! Het wordt zo gaaf! Prachtig huis!), en de ander is nog helemaal niet begonnen aan die ontwikkeling. Voor beiden lastig, want er ontstaat een tijdelijke kloof tussen de beleving van de een, en die van de ander. Om van de beleving van de kinderen nog maar niet te spreken…
Zo…
Zo.
Dat is er uit. Ik voel me iets beter, nu ik het allemaal opgeschreven heb. Meer voor mezelf, dan voor jullie. Beetje lief-dagboek-achtig… Grappig dat ik me zo stom voel over dat klagen. Ik weet heus wel dat het een bevoorrechte positie is, om zo te kunnen leven, en zoveel van de wereld te kunnen zien. Echt. Maar het neemt niet weg dat ik heel verdrietig ben.
Gelukkig is daar mijn blog!
*Foto Istanbul: Let Ideas Compete
- 50 worden: het alternatief is minder - 11 augustus 2024
- Vakantie - 1 augustus 2024
- Achieve more - 25 mei 2024
Zooo herkenbaar. Nu 7 maanden terug in NL en het doet nog dagelijks pijn!! Kan gewoon niet wennen aan het leven in NL. Het leven als expat was zoveel leuker, fijner, vrijer, gemoederlijker, mooier, ….. als alles wat ik hier nu heb. (Ik weet het, volgens mij gewoon depressief maar ik kan me er echt niet overheen zetten!!)
Hoi Jo, ze zeggen “Repatriation is the hardest expatriation”. En als je weet hoe moeilijk het is om in een ander land te settelen, kun je wel nagaan hoe moeilijk het is om terug te komen.
Ik vermoed dat een expert jou direct zou vertellen dat wat je doormaakt de omgekeerde cultuurschok is, die volledig normaal is en er helaas bij hoort.
Ik zit even te zoeken naar informatie daarover. Ik weet dat er een groep is voor Nederlandse repats (dit is denk ik de linkedingroep daarvan: http://www.linkedin.com/groups/Dutch-Repats-New-Options-3831668) die ook bijeekomsten heeft. Ik weet dat het suf klinkt (laten we met zijn allen praten over hoe leuk het was!) maar ik denk dat het wel eens heel leuk zou kunnen zijn, stiekem.
Er is ook een boekje van Global Connection, Repats, dat te koop is op hun website http://www.global-connection.info/bookstore/main ‘Repats’, e12,50, dat misschien de moeite waard is. Ik moet het ergens hebben maar ik kan het niet vinden. Over het algemeen zijn hun boekjes de moeite waard, vind ik. Praktisch en geschreven op basis van ervaring.Ik zit ook even voor je in mijn expathandboek te kijken. Ze zeggen dat het ‘reversed culture shock’ of ‘re-entry shock’ wordt genoemd, misschien eens op googlen? Quote: “Doorgaans duurt de omgekeerde cultuurschok 3 tot 9 maanden waarbij de persoon in kwestie gefrustreerd, prikkelbaar en zelfs depressief kan worden. Het gevoel van ontevredenheid wordt gevoed doordat het leven thuis erg saai lijkt in vergelijking met het buitenlandse avonatuur. Soms is de terugekeerde expat telerugesteld in collega’s en vrienden die niet alle verhalen tot in de deteails willen horen.” Ze zeggen ook dat je karakter, het land waar je woonde, de tijdsduur, wat je hebt beleeft, hoeveel vrienden je daar had etc. meespelen bij hoe je die terugkeer ervaart. En: “Onderschatting van het ingrijpende repatrieringsproces is de belangrijkste oorzaak van de problemen die bij terugkeer kunnen ontstaan. Het is belangrijk om met collega’s of teruggekeerde expats te praten.” Het KIT heeft ook re-entry cursussen (zullen vast niet goedkoop zijn) lees ik. Ze noemen ook nog een aantal boeken: “Terugkeer naar Nederland” van Kunst en Zorn; “The art of coming home”, “Homeward bound”.
Ik vrees dat het gewoon tijd nodig heeft. Maar misschien bieden die boeken nog wel wat handvaten om het makkelijker te maken. Ik wens je heel veel sterkte er mee!!
Pijnlijk herkenbaar. En niemand (behalve die enkele “ervaringsdeskundige” die er gelukkig soms ook is) die het snapt. Ik ben zelf afgelopen november gedeeltelijk terug naar Nederland verhuisd, na 6 jaar Turkije. Nu pendel ik heen en weer tussen de twee landen. Het gekke is dat op het moment dat ik in Turkije aankom ik moeiteloos het leven hier weer in glijd. Als ik in Nederland aankom kost me dat minimaal een paar dagen soms een week. En helemaal gewend in NL ben ik nog steeds niet. Ook niet nu ik weer blindelings mijn boodschappen kan vinden.
Op de een of andere manier is er de afgelopen 6 jaar iets veranderd, in mij of in de NLse cultuur (meest waarschijnlijk is beide) en ik krijg er maar geen grip op. Voel me meestal een Englishman in New York.
Ik wens je een mooie tijd toe in Istanbul. Uit ervaring weer ik dat vrienden maken in Turkije heel makkelijk gaat.
Topklasse blog! Tenminste in mijn ogen. Mooi hoe je het persoonlijke en de theorie door elkaar heen laat lopen. Leerzaam en aangrijpend.
Het doet me zo goed om je reactie te lezen, Peter! Kan ik goed gebruiken, kan ik je zeggen. Thanks! 🙂
Heel herkenbaar natuurlijk van toen ik naar Turkije verhuisde en daar tien jaar bivakkeerde. Ik had aan de ene kant totaal niet verwacht dat het me moeite zou kosten om terug naar nederland te komen, maar de cultuurschok was juist daardoor nog veel heftiger dan de eerste keer. Al die aannames dat er in nederland alles hetzelfde en dan nog zoals ik het me herinnerde zou zijn, nou mooi niet. Ik was ondertussen aardig gewend geraakt aan de warme, menselijke Turkse mentaliteit en vond Nderland en de Nederlanders maar kil en afstandelijk, én vies, veel viezer op straat dan ik me herinnerde. En daar had iuk in Turkije altijd zo over opgeschept, en over nog veel meer dingen, vooral het democratische en vrijdenkende. Nou dat is me ook niet bepaald meegevallen… Of ik hier echt geaard ben, ik betwijfel het. Of het daar dan helemaal fijn zou voelen om terug te keren, heb ik ook zo mijn twijfels bij… I consider myself still between two worlds… Of dat ooit nog goed komt 😉
Dus misschien tot daar ziens 😉
Ze zeggen “Repatriation is the hardest expatriation”, en niet voor niets, denk ik. Ik ga jouw zeker zien, in NL, EN in Turkije. Let maar op….
Wat herkenbaar. Zelfs binnen Nederland maar ooit ook bij de thuiskomst na een paar weken (het waren maar weken) Jordanië. Wekenlang heimwee gehad naar dat land.
Het thuisgevoel dat idd ook bepaald wordt door de weg weten.
Ik weet niet hoe jij dat ervaart: ik heb toch ook iedere 3 tot 5 jaar een verlangen naar nieuwe prikkels, nieuwe omgeving.
Een draaimolen van emoties, zoals Jacob Jan schrijft. Schitterend om mee te mogen leven. Want dit is de realiteit.
Ik wens je een goed afscheid en een fijn nieuw begin.
Jouw comment doet me realiseren dat emoties goed zijn, en als ik niet zo hield van mijn nieuwe vrienden zou het ook niet zo’n pijn doen. Het is beter om zo weg te gaan, dan zonder emoties, want dat zou iets zeggen over de afgelopen drie jaar, he?
geweldig om te lezen !!
en ik stel me zo voor dat het nog veel heftiger voelt dan dat dit ‘leest’
succes met de draaimolen van emoties.
Oh zo herkenbaar, en zo mooi onder woorden gebracht!