Ik was naar een lezing van de week. “Het digitale proletariaat”. Van journalist/filosoof Hans Schnitzler.
Het was de jaarlijkse Privacylezing.
Georganiseerd door Studium Generale van de Universiteit Utrecht en SetUp. Je kunt de lezing hier bekijken. Tip: als je niets hoort en de spreker niet ziet, probeer het dan even in andere browser en/of installeer de Silverlight Plugin als je computer dat aangeeft.
De premisse (ik ga er helemaal academisch van doen!) is dat wij, digitale mensen – en in het bijzonder twitteraars en andere social media fanaten – tot slaven zijn geworden van een hogere macht zonder dat we het door hebben.
O.a. doordat we al die diensten gratis gebruiken, als makke schapen onze gegevens uitruilend voor onze verslaving aan digitale content.
Ik geloof absoluut dat dat zo is.
En dat wij te weinig begrijpen van die digitale wereld, ons te weinig beseffen wat we weggeven en wat dat betekent, te weinig weten van code en programmeren om te weten welke keuzes gemaakt zijn in de producten en diensten om ons heen.
Maar natuurlijk geloof ik ook in de mooie kant van de digitale wereld.
Hoe dan ook, ik vond het erg leuk en inspirerend. Er kwamen dingen voorbij die ik gek genoeg niet kende. Ik en mijn fanatieke twittervrienden delen dit bijvoorbeeld natuurlijk niet met elkaar op Twitter :))
Dat was voor mij ook het leuke. Dat ik tussen de intellectuele, geëngageerde, kritische mensen zat. Zo zie je maar weer dat het goed is om een keer een tegengeluid te horen. Dank Marije voor de uitnodiging!
Het mooiste vond ik denk het het verhaal van Borges als parallel.
Het leek precies op een concept waar ik wel eens aan denk maar wat ik niet kon verwoorden.
Het verhaal dat hij schreef gaat – ik hoop dat ik het goed vertel, aangezien het oorspronkelijk verhaal in het Spaans is is het even mijn begrip van het verhaal – over een land waar de kaartenmakers besloten om hun kaarten te perfectioneren.
. . . In that Empire, the Art of Cartography attained such Perfection that the map of a single Province occupied the entirety of a City, and the map of the Empire, the entirety of a Province. In time, those Unconscionable Maps no longer satisfied, and the Cartographers Guilds struck a Map of the Empire whose size was that of the Empire, and which coincided point for point with it.
Ze maakten een kaart die precies zo groot was als het land.
Klinkt bekend he? Wij laten zelf digitale afdrukken van onze omgeving, onze levens achter. Niet alleen in een directe kopie van ons echte leven, 1 op 1, maar zelfs 1000-op-1. 100.000-op-1. Voor iedere actie of gedachte of voorkeur of relatie laten we meerdere digitale afdrukken achter. En wat daar mee gebeurt, laat ons koud.
Tot het fout gaat, natuurlijk.
Het andere interessant concept vond ik dit:
de vergelijking van social media met een panopticum.
Het panopticum is de ideale gevangenis. Rond, met cellen die naar binnen kijken, en in het midden een kolom met bewakers die vanuit geblindeerde ruiten toekijken.
Als gevangene weet je niet OF er een bewaker kijkt en WELKE bewaker naar je kijkt.
De perfect gevangenis. Genoeg om de mensen in die cellen paranoïde te maken en te verlammen.
Het panopticum werd door filosofen verder uitgewerkt en toegepast op onze huidige maatschappij. Je kunt het complottheorieën noemen. Of niet. Ik weet er het fijne niet van, maar het riep meteen ideeën op.
Het is best interessant om het toe te passen op ons gedrag op social media, he? Hoewel Schnitzler in zijn verhaal media als Whatsapp, Twitter en Facebook wat dat betreft op 1 hoop gooide, vroeg ik me juist af hoe dat idee van het Panopticum zich verhoudt tot die verschillende media. Omdat ze allemaal zo specifiek anders zijn in die vraag 1) weet je gezien wordt en 2) weet je wie je gezien heeft.
Filosofisch he.
Tsja. Goed hoor, voor een mens, even weg uit die dichtgetikte wereld van marketing en online fanatisme.
- Blog of column? Over wat je wel en niet mag bloggen van jezelf - 24 maart 2025
- Raar - 23 maart 2025
- Zonder - 22 maart 2025
Ja, vandaar dat de gevangenis me ook een overstatement lijkt. De deur naar buiten staat open. Afkicken zou niet eenvoudig zijn, maar niet onmogelijk.
Interessante materie.
De vraag is maar of we ons gedrag aanpassen omdat we het weten. De dag dat we zullen opstand voeren tegen de hogere macht ligt in een verre toekomst.
Ik vind ‘slaven’ alvast te zwaar woordgebruik omdat wij er veel uithalen. Minder dan de ‘hogere macht’, maar toch veel.
‘slaven’ is idd een heftig woord, nu je het zo zegt. En het wekt de indruk dat we geen keuze hebben. Maar dat hebben we eigenlijk wel he.