Waarom Mastodon niet het nieuwe Twitter is

Nu Twitter’s toekomst onzeker is, zoeken mensen naar een alternatief. Mastodon lijkt de aangewezen keuze. Maar Mastodon kan Twitter nooit vervangen. Dat komt omdat Twitter iets heeft dat Mastodon verafschuwt: een algoritmische tijdlijn. En juist datgaat de echte opvolger van Twitter groot maken.

Mastodon is, zou je kunnen zeggen, een open variant van Twitter. Open in de zin dat de software door iedereen te gebruiken is (denk aan WordPress) en waar iedereen die het wil een eigen server kan maken.

Het is een soort Twitter maar dan verdeeld over duizenden (ik weet niet hoeveel) servers, die ze op Mastodon ‘Instances’ noemen.

Het grote voordeel is dat niemand de macht heeft, niemand in zijn/haar eentje beslist wat mag en niet mag en iedereen voor de eigen community een veilige plek kan creëren. Het is alsof je je hele eigen Twitter kunt maken met je eigen regels en je eigen mensen. (Dit is overigens een ambitie die Musk ook heeft uitgesproken voordat hij Twitter overnam: Twitter als protocol.)

En omdat je allemaal dezelfde software gebruikt, kun je elkaar wel gewoon volgen en met elkaar communiceren, als je dat wilt. Ook al zit je op een andere server.

Het anarchistische van Mastodon zit hem ook in het ontbreken van een algoritme dat bepaalt welke berichten je te zien krijgt. De bestaande community van Mastodon zit daar juist omdat ze ontevreden waren over die algoritmes, onder andere.

De algoritmische tijdlijn is altijd een dingetje. Iedere social media app die zo’n tijdlijn introduceerde, kreeg gedoe met gebruikers. Want voor veel kritische gebruikers van social media is een chronologische tijdlijn, die je zelf in de hand hebt, het ideaal.

“Je tijdlijn op Mastodon heeft geen algoritme dat mede op basis van je likes bepaalt wat je wilt zien. Dus je tijdlijn wordt niet in de war geschopt als je een like geeft aan een bericht waarvoor je gewoon waardering wilt tonen maar over een onderwerp waar je verder geen interesse in hebt.”

samenvatting van aantal toots op Mastodon, vrij vertaald

(ik heb begrepen dat Mastodongebruikers er geen prijs op stellen om hun berichten buiten Mastodon gebruikt te zien worden, dus dit is even een vrije niet herleidbare vertaling zonder bronvermelding)

Maar die likes van anderen, dat is nou precies wat ik mis op Mastodon.

Want mijn ideaal is een superslim algoritme dat me precies geeft wat ik wil.

Algoritmes maken je tijdlijn interessanter

Je tijdlijn op Twitter – maar ook op LinkedIn of Instagram – wordt niet alleen bepaald door de mensen die je volgt. Je zie ook berichten van de mensen die zij op hun beurt volgen en waarop zij reageerden. Het is een klassiek voorbeeld van de netwerktheorie en van de ‘social graph’. En het is de reden dat social media zo’n vlucht heeft genomen in de afgelopen 20 jaar.

Op TikTok staat je tijdlijn zelfs grotendeels los van wie je volgt. Het meeste van wat je ziet is niet van mensen die je volgt of mensen die zij volgen of zelfs maar de content die je netwerk leuk vindt. TikTok’s algoritme kijkt vrijwel alleen nog naar jouw eigen gedrag en interesse. In plaat van een ‘social graph’ draait alles om de ‘interest graph’.

De theorie is dat als wij elkaar volgen en een van ons iets interessant vindt, de kans aanzienlijk dat de ander het ook interessant vindt. Groter dan de kans dat iemand waarmee je niet verbonden bent dat ook vindt, in ieder geval. Door middel van slimme (of niet zo slimme) algoritmes zorgen social media apps dat je berichten ziet die je leuk vindt. Maar ook dat je bedrijven en mensen ontdekt die je zouden kunnen interesseren.

Op Twitter heb ik dat algoritme zoveel informatie gegeven door de jaren dat het me iedere dag een tijdlijn presenteert die voor mij gemaakt is.

Ik heb letterlijk jaren en jaren geïnvesteerd in het volgen van interessante mensen. Ik heb 10 jaar lang wekelijks aan een community gebouwd. Ik bouw al jaren aan mijn Twitterlijsten. En ik heb jaren geïnvesteerd in het actief ontvolgen en dempen van mensen die ik niet interessant vond.

Nog even los van het feit dat ik al 15 jaar IEDERE DAG die app open – meestal meerdere keren per dag. Over tijdsinvestering gesproken!

Maar het resultaat is er ook naar. Want iedere keer dat ik Twitter open, krijg ik tweets te zien van mensen met wie ik me verbonden voel. En van mensen die ik niet ken maar met tweets waarin ik ben geïnteresseerd. Of waar ik keihard om moet lachen.

Wat mensen willen is gemak’

Deze tweet kwam mijn tijdlijn in vandaag:

(UI = user interface, dus hoe makkelijk en fijn is de app om te gebruiken)

Je kunt het hele twitterdraadje lezen door op de link te klikken. Maar mij ging het vooral om dit vervolg:

Ik denk dat ze gelijk heeft.

We willen snelle informatie en zo veel mogelijk informatie, over de dingen we leuk of interessant vinden.

Natuurlijk willen we niet dat bedrijven onze data misbruiken of ons manipuleren door ons een bepaalde kant op te duwen.

Maar we willen vooral gemak.

Je kiest voor een bepaalde krant omdat je weet dat die krant je gaat geven wat je wilt: informatie in een bepaalde stijl, over bepaalde onderwerpen, met een bepaald gezichtspunt.

Zo is het ook met social media apps: je wilt dat ze je geven wat je interessant vindt. Als ze het je te moeilijk maken en je ziet niet wat je leuk vindt, ben je er snel klaar mee.

Zonder algoritmes zijn social media apps te veel werk

De waarheid is dat het heel lastig is om het leuk te hebben op een social media platform als je alles zelf moet doen.

Als je zelf op zoek moet gaan naar mensen om te volgen, kost het je veel moeite. En als je tijdlijn beperkt is tot de paar mensen die je volgt, weet je zeker dat je nooit het interessantste krijgt dat er op jouw interessegebied te vinden is.

Je vertrouwt er op dat je krant weet wat voor journalisten ze moeten aannemen. En op social media hoop je ook dat de app het beste voor je naar boven weet te halen.

Maar op Mastodon betekent dat dat je eerst de mensen moet vinden die plaatsen wat jij wilt zien. En daar dan ook voldoende van, want anders is er niet zo veel te zien (niet iedereen plaatst iedere dag interessante berichten).

TIP Ben je op zoek naar leuke accounts om te volgen, op Mastodon of op Twitter? Zoek experts, organisaties, journalisten, kranten, favoriete auteurs, podcasters, komieken en anderen op die je leuk vindt en kijk wie zij op hun beurt volgen. Zo heb je een snelle filter en vind je snel interessante accounts. Hashtags volgen helpt ook, maar als die niet gerangschikt zijn door een algoritme werkt die truc minder goed.

Ik heb al heel wat mensen ontvolgd op Mastodon omdat ik dingen in mijn tijdlijn kreeg die ik niet leuk vond. Het kostte me te veel tijd en aandacht om eerst te moeten lezen en dan te concluderen dat ik het niet interessant vond.

De ‘dit-is-interessant’-ratio was gewoon te laag: het percentage van de berichten in mijn tijdlijn waarin ik interesse heb moet voldoende zijn. Hoe hoger het percentage oninteressante berichten, hoe meer ik mijn tijd verdoe. En hoe sneller ik de app weer dicht doe.

Voor wie denkt dat ik Mastodon niet leuk vind – dat is totaal niet zo! Een nieuw platform vraagt een investering. Ik ben er daarom iedere dag meerdere keren. Ik zoek interessante accounts op, doe mijn huiswerk, lees er over, connect met oude bekenden, probeer te liken, reageren en delen. Ik bewonder de vaste kern die al die jaren bouwt aan dit platform. Ik denk ook dat het bijvoorbeeld voor de overheid een interessante optie is.

Maar ik weet zeker dat Mastodon Twitter niet kan vervangen.

Het is te moeilijk. En daarmee is de drempel te hoog voor grote aantallen gebruikers.

Social media apps zonder algoritme zullen nooit de grootste worden

Algoritmes kunnen gevaarlijke dingen zijn, als niemand van buiten er toezicht op houdt en er vragen over kan stellen.

De algoritmes van Twitter, Instagram, Facebook, YouTube, LinkedIn en TikTok zijn bijvoorbeeld veel te ondoorzichtig. En ze zijn veel te lang gebaseerd geweest op engagement, met de polariserende gevolgen die we allemaal kennen.

Maar een social media app zonder algoritme is een gemiste kans. Zo’n app kan nooit heel groot worden. Het is er simpelweg te veel werk om er je weg te vinden. En mensen willen niet werken: ze willen gemak.

(Ik denk zelfs dat je grote groepen mensen uitsluit als een app het moeilijk maakt om content en mensen te ontdekken. Met als gevolg niet alleen dat grote groepen mensen in de praktijk geen toegang hebben tot je app maar ook met het gevaar dat je een weinig diverse groep gebruikers overhoudt. Maar dat is een andere discussie.)

Dat is de reden dat mensen TikTok, Facebook en Instagram klakkeloos toegang geven tot hun adresboek: zodat ze zo snel mogelijk hun vrienden kunnen vinden op zo’n app. Ze willen snel van start. Ze willen het leuk hebben. Ze willen gemak.

Mastodon heeft een enorme boost gekregen, met al het gedoe rondom Twitter (lees hier meer over hoe dat voelt voor ‘oude’ Mastodongebruikers). Het is een prachtig platform, gebaseerd op belangrijke principes. Maar het is niet het nieuwe Twitter.

Zelfs Twitter zelf wordt niet het nieuwe Twitter.

Het is een kwestie van tijd tot er een écht nieuw Twitter gelanceerd wordt. En dat wordt een app die wel degelijk een algoritme gebruikt. Een slimmere variant dan het algoritme van Twitter, dat net als Facebook, Instagram en vele andere te veel last heeft van de eigen legacy. En ik voorspel dat zo’n nieuwe app de mogelijkheid krijgt om je eigen algoritme bij te stellen, met schuifjes en knoppen, zodat je zelf bepaalt wat je wilt zien.

Tot die tijd vind je me op Mastodon (mstdn.social/@eljadaae). (Voor wie wil overstappen of gewoon een kijkje nemen: Frank heeft een goede gids geschreven.)

En Twitter (@eljadaae).

Inclusief algoritme.