De handrem (2) of: waarom creativiteit om loslaten vraagt

Ik had een afspraak met Cor.

(dit is Cor. tijdje geleden. hier meer Cor.)

Cor en ik zijn bezig met een project.

Het was in mijn hoofd een project-je, een van de vele projecten in het kader van mijn nieuwe bedrijf. Maar in de trein naar Utrecht en naar Cor zag ik het grotere geheel opeens heel duidelijk. Ik kon het letterlijk zo uittekenen. Het hogere doel, de grotere ambitie, de verdere why.

(komt het nog eens goed uit dat mijn handschrift onleesbaar is!)

Een maand lang zat de handrem er op, op mijn proces, mijn bedrijf, mijn ontwikkeling van ideeën. Maar tijdens ons gesprek verwoordde ik feilloos wat ik voor ogen heb, waarom en hoe. Wat ik zei kan zó in de presentatie die ik aan het maken ben over het why, voor mijn investeerders.

Ik was een beetje verbaasd over mezelf.

Nu pas begrijp ik wat het nut is van die handrem. En waarom hij er op stond (gisteren schreef ik nog letterlijk: waarom??).

Creative processen kennen een fase van incubatie, zegt Cor.

Dat weet hij niet alleen uit ervaring maar ook omdat hij in het kader van zijn Master Kunst en Educatie alles leest wat los en vast zit, als het gaat over het creatieve proces. Dat proces wordt al heel lang, bijna een eeuw, bestudeerd door wetenschappers en kunstenaars. Bijvoorbeeld door meneer Wallas, die zich afvroeg waarom uitvinders dingen uit kunnen vinden.

Hij kwam met een proces op de proppen waarvan incubatie er een is. Incubatie is een tijd van rust, althans, een tijd waarin je niet bewust en bewust niet bezig bent met je idee.

Voluntary abstention from conscious thought on any problem may, itself, take two forms: the period of abstention may be spent either in conscious mental work on other problems, or in a relaxation from all conscious mental work. The first kind of Incubation economizes time, and is therefore often the better.

(uit dit artikel over Graham Wallas en creativiteit)

Die rust is dus niet zo maar rust. Die moet aan voorwaarden voldoen. Maar die rust is op zichzelf ook weer een voorwaarde om tot nieuwe ideeën te kunnen komen.

Want: de incubatie van ideeën kost tijd.

(foto uit presentatie & gedachtegoed Cor)

Het is een onderdeel van een proces. Je loopt rond met een idee, je doet onderzoek, je zoekt een voedingsbodem. En dan komt er een periode van stilte. Wallas vindt dat het element van tijd ongelofelijk belangrijk is. Net als er niet meer bezig zijn door je op andere dingen te concentreren. Zoals ik – toevallig? – deed de afgelopen maand met de workshop documentairefotografie.

Terwijl ik me liep te ergeren aan mijn eigen uitstelgedrag en mijn eigen stilstand, hoorde ik P. (adviseur & investeerder) als het ware, in mijn hoofd, zeggen: heb geduld, dingen kosten tijd. Maar ik ben geen geduldig mens. Ik wil actie, vooruitgang, dingen doen, zaken voor elkaar krijgen, beweging. DOEN. Ik snapte mezelf niet. Snapte de handrem niet.

Ik schreef de afgelopen maand al dat ik me een kunstenaar voelde die op zoek was naar iets. Dat er iets gebeurde maar dat ik niet wist wat het was. Ik zou de rest van februari even terug moeten lezen om het proces verder te begrijpen. Ik denk dat het een duidelijke lijn zou opleveren.

Achteraf is het makkelijk om te zien: ik was 1) aan het doen wat nodig was en 2) de volgende stappen aan het nemen zodra ik er aan toe was.

Het gekke is dat ik me er zo slecht over voelde. Zo negatief. Zo oordelend. Zo boos op mezelf.

Het schijnt er bij te horen. Maar leuk is anders.

Wat me nu bezig houdt is de vraag: hoe weet je het?

Als ik anderen zou begeleiden of adviseren over zo’n zelfde proces, wat zou ik dan tegen ze zeggen? Zou ik het kunnen zien? Werkt het alleen als het vanzelf komt?

Hoe weet je dat de handrem er af kan? Hoe zorg je dat je niet blijft hangen in uitstelgedrag en onzindingen?

In dit geval lijkt het een natuurlijk proces te zijn. Ik zit aan het stuur en stuur mezelf (onbewust) naar de volgende stap. Ik heb afspraken staan, ga gesprekken aan. Ik blijf de bal (om met GaryVee te spreken) richting het goal bewegen. Alleen gebeurt het gedeeltelijk onder water.

Maar hoe weet je wanneer je in een periode van incubatie zit? Hoe weet je wanneer je er mee moet beginnen en wanneer je er mee moet stoppen? Kun je het forceren? En wat als je met meerdere processen tegelijkertijd bezig bent, meerdere ideeën?

Conclusie: laat je motor brullen – als je wilt.

Caro had gelijk (zie haar comment onder dit artikel, aka “Handrem 1”): een handrem heeft nut. Hij kan er op of er af. Je kunt zorgen dat je stil blijft staan of zorgen dat je geruisloos verder kunt glijden (of volle kracht vooruit kunt). Of zoals vroemmama (ik ken haar vooral als haar snapchat alter ego) zo mooi zei:

@Elja1op1 Wauw! En dan nu handrem eraf en je Turbo aan! Niks Eco-bespaarstandje! Vol gas en laat je motor brullen!

— Lein (@Mama_Tweet_T) February 29, 2016

Zet die handrem er op als het tijd is. Heb geduld, geef jezelf de ruimte en heb vertrouwen in je eigen creatieve proces. Maar blijf reflecteren en onderzoeken wat je doet en waarom.

En dan: haal hem er af en laat de motor brullen.

• Over
• Laatste berichten

Elja Daae

Elja is spreker, trainer en adviseur op het gebied van social media. Ze is de auteur van vier boeken, waaronder hét boek over effectievere social media: 'Super social'. Meer lezen? Abonneer je op haar nieuwsbrief over marketing, social media en ondernemersschap. Iedere 2e vrijdag in je inbox!

Laatste berichten van Elja Daae (alles zien)

• Zo verwijder je al je Facebookberichten en opmerkingen (en meer) - 19 april 2025
• Wat blogs leuk maakt - 18 april 2025
• Waarom je blogtitels beter moeten en ook waarom haast geen goed idee is - 15 april 2025